Specjaliści radzą

 

      Jesteśmy istotami społecznymi. W trakcie rozwoju wiele umiejętności dziecko uczy się przez naśladownictwo. Obserwacje zachowań innych pozwalają na poznanie norm, zasad, także tych dotyczących funkcjonowania świata. Bardzo istotną rolę odgrywa opanowanie języka, dzięki któremu między innymi dziecko może formułować prośby oraz ma możliwość zrozumienia stawianych oczekiwań. Z biegiem czasu uczy się poznawać i wyrażać swoje odczucia, dzielić się doświadczeniami. Kolejną umiejętnością jest nawiązywanie relacji i przyjaźni. Niektóre dzieci bez problemu przechodzą przez ten proces a dla innych jest to duży problem. Mają trudność w radzeniem sobie ze swoimi uczuciami, nie rozumieją stawianych oczekiwań, czują się niepewnie w interakcjach z innymi ludźmi. Powodem tych trudności jest różnica w poziomie opanowania umiejętności społecznych.

        Umiejętności społeczne są „złożonymi umiejętnościami warunkującymi efektywność radzenia sobie w określonych sytuacjach społecznych, nabywane przez jednostkę w toku treningu społecznego” (Matczak, 2007).

Możemy wyodrębnić trzy obszary umiejętności społecznych:

1. relacje interpersonalne z bliskimi nam osobami,

2. asertywność,

3. radzenie sobie z ekspozycjami społecznymi (np. występy publiczne).

 

          Ważne jest, aby relacje z innymi rozwijały się równomiernie we wszystkich obszarach. Na każdym etapie rozwoju pewne umiejętności rozwijają się lepiej, niż w pozostałych. Brak możliwości rozwoju może skutkować zaburzeniami na kolejnych etapach.

 

          

         Rozwój społeczny dziecka jest ściśle powiązany z rozwojem sfery emocjonalnej. Współcześni badacze uważają, że reakcje emocjonalne pojawiają się niedługo po urodzeniu się dziecka. Mowa o tak zwanych emocjach wrodzonych: strachu, radości, smutku i gniewie. Zapoczątkowują je wewnętrzne stany dziecka, wynikające między innymi z dyskomfortu, pobudzenia, bólu, uczucia ulgi. Wzbudzanie emocji wynika ze stanów fizjologicznych (np. głodu zmęczenia, chłodu) oraz doznań z ośrodków zmysłów (wzrokowych, dotykowych, słuchowych, smakowych). W procesie warunkowania dziecko uczy się, że emocje pojawiają się wspólnie z bodźcami. Z biegiem czasu powstaje coraz więcej doświadczeń zmysłowych i emocjonalnych. Specyficznym rodzajem bodźców są słowa. Potrafią one wywołać konkretne uczucia i nastroje. Dzięki reakcjom emocjonalnym dziecko buduje przekonania wobec świata, nastawienie do siebie, innych i interpretacje wydarzeń.

 

 

            W wieku przedszkolnym dziecko uczy się przede wszystkim norm. W tym okresie intensywnie przebiega proces socjalizacji. Dziecko doskonali się w sferze motorycznej, komunikacyjnej, społecznej, moralnej, emocjonalnej. Przedszkolak coraz lepiej konstruuje swoje wypowiedzi, zadaje pytania, opowiada o swoich potrzebach i emocjach. Budując relacje z innymi tworzy swój obraz świata. Dziecko w tym wieku jest coraz bardziej samodzielne, chętnie bawi się z rówieśnikami i nie potrzebuje już stałej opieki rodzicielskiej. Przebywając z kolegami i koleżankami obserwuje i naśladuje ich zachowania, przywiązuje się do nich, nawiązuje pierwsze przyjaźnie. W tym czasie bardzo ważna jest nauka zasad społecznych i proces integracji. Zabawy przedszkolaków stają się coraz bardziej złożone; pojawia się odgrywanie ról, odtwarzanie różnych tematów (np. przeprowadzki, sporu dorosłych). Dziecko w ten sposób uczy się radzić sobie z trudnymi emocjami, gdyż odgrywa je w bezpieczny sposób. Najważniejszym zadaniem w tym okresie rozwojowym jest socjalizacja przez inicjowanie pierwszych relacji z innymi i nauka norm społecznych.

 

 

            W kolejnych latach dziecko czeka wiele zadań. W momencie rozpoczęcia szkoły kształtować się będzie samoocena w sferze społecznej i edukacyjnej. Z biegiem czasu dziecko staje się coraz bardziej niezależne i gotowe do budowania relacji z innymi na własnych zasadach. W starszych klasach szkoły podstawowej młodzież opanowuje umiejętność planowania swojego działania oraz własnej aktywności. W okresie dojrzewania rozpocznie się podejmowanie nowych ról, pojawianie się „pierwszych prawdziwych miłości”. Młody człowiek będzie kształtował własną tożsamość. Przed nim pojawią się ważne zadania rozwojowe, których podwaliny powstają w pierwszych latach życia, w trakcie rozwoju społeczno-emocjonalnego.

 

 

                                                                                                                        mgr Aleksandra Szalek