Kiedy Twoja złość krzywdzi dziecko – jak budować bezpieczną relację

 

Złość – emocja, której nie trzeba się bać

Każdy rodzic i każdy nauczyciel zna to uczucie: zmęczenie, frustracja, a w końcu złość. To naturalna emocja – sygnał, że nasze granice zostały naruszone lub że coś wymaga zmiany. Jednak gdy złość prowadzi do krzyku, obwiniania czy kar, staje się źródłem cierpienia dziecka.

Autorzy książki „Kiedy Twoja złość krzywdzi dziecko” przypominają, że to nie sama emocja jest problemem, lecz sposób jej wyrażania. Nasze reakcje mogą budować więź z dzieckiem albo ją osłabiać.

 

Jak dziecko odbiera złość dorosłego?

- Czuje lęk i zagrożenie, gdy złość wybucha nagle.

- Odczuwa wstyd, bo zaczyna wierzyć, że „jest złe”.

- Przejmuje winę, sądząc, że to ono odpowiada za emocje rodzica.

- Traci zaufanie, gdy bliska osoba staje się źródłem strachu.

W dorosłości może to skutkować trudnościami w radzeniu sobie z emocjami, niską samooceną czy problemami w relacjach.

 

Świadomość zamiast automatyzmu

W kontakcie z drugim człowiekiem kluczowa jest uważność na siebie. Zanim krzyknie się na dziecko, można dostrzec sygnały w ciele: przyspieszony oddech, napięcie mięśni, ucisk w brzuchu. Zauważenie tych sygnałów to pierwszy krok do wyboru innej reakcji.

Złość sama w sobie nie jest problemem – problemem jest jej destrukcyjne wyrażanie.

 

Jak wyrażać złość bez krzywdzenia?

1. Zatrzymaj się i odetchnij – kilkanaście sekund może zrobić różnicę.

2. Nazwij emocję – „Czuję złość, bo potrzebuję spokoju”.

3. Oddziel dziecko od zachowania – „Nie podoba mi się, że rzucasz książką”, zamiast „Jesteś niegrzeczny”.

4. Pokaż alternatywy – wspólne poszukiwanie rozwiązania zamiast kary.

5. Dbaj o siebie – zmęczony dorosły szybciej traci cierpliwość.

 

Praktyczne ćwiczenia dla rodziców i nauczycieli

 

Ćwiczenie 1: Zatrzymaj film

- Pomyśl o sytuacji, w której ostatnio zareagowałaś/eś złością wobec dziecka.
- Wyobraź sobie, że zatrzymujesz „film” w chwili tuż przed wybuchem.
- Zadaj sobie pytanie: Co wtedy czułam/em w ciele? Jakie potrzeby były niezaspokojone?

 

Ćwiczenie 2: Mapa sygnałów ciała

- Przez kilka dni obserwuj swoje ciało, gdy zaczynasz się denerwować.
- Zapisuj sygnały (np. „ścisk w gardle”, „zaciskam dłonie”).
- Ta świadomość pomoże zatrzymywać złość wcześniej, zanim wymknie się spod kontroli.

 

Ćwiczenie 3: Zdrowe ujście

- Wybierz jedną bezpieczną formę rozładowania napięcia (np. spacer, bieganie, pisanie w dzienniku, głębokie oddechy).
- Ćwicz ją regularnie, by mieć gotowe narzędzie w trudnych chwilach.

 

Pytania do autorefleksji

1. Co wywołuje moją największą złość w kontakcie z dzieckiem?

2. Czy umiem rozpoznać moment, w którym tracę cierpliwość?

3. Jakie wzorce przejąłam/em z mojego domu rodzinnego dotyczące radzenia sobie ze złością?

4. W jaki sposób mogę uczyć dziecko, że złość jest naturalna, ale nie musi ranić?

5. Kto może być moim wsparciem, gdy emocje stają się zbyt silne?

Podsumowanie

Złość jest częścią życia, ale nie musi być źródłem cierpienia. Świadomość siebie, ćwiczenie zatrzymywania się w trudnych chwilach i poszukiwanie konstruktywnych sposobów wyrażania emocji to najlepszy prezent, jaki możemy dać dzieciom. Dzięki temu uczą się, że emocje są naturalne i można je przeżywać bez strachu i poczucia winy.

 

       pedagog szkolny               

Beata Ritter                   

 

Bibliografia:

"Kiedy Twoja złość krzywdzi Twoje dziecko. Poradnik dla rodziców." Opracowanie zbiorowe.