Specjaliści radzą

Lęk o umiarkowanym natężeniu działa ochronnie i rozwojowo. Niestety, gdy jego nasilenie przekracza zdrowy próg i jest nadmierne, niesie za sobą cierpienie i konsekwencje.

Dziecko, jak każdy z nas, ma prawo do własnych lęków, do własnych emocji i do szacunku dla nich. Jeżeli pokazujemy dziecku, że wierzymy w jego uczucia, że nie bagatelizujemy jego lęku, stawiamy siebie w pozycji partnera/pomocnika w radzeniu sobie z trudnościami. Brak zrozumienia lub pokazanie, że lęk jest głupi i irracjonalny zamyka drogę do rozmowy i poszukiwania rozwiązań. Lęk to emocja, zawsze całkowicie realna, nawet jeżeli przedmiot lęku jest całkowicie nierealny. To, że my go nie odczuwamy, nie oznacza, że ktoś inny także go nie czuje. To, że potwory nie istnieją nie oznacza, że nie można się ich bać. Dlatego tak ważne jest okazanie szacunku, zrozumienia i empatii do emocji, ponieważ to otwiera drogę do wspólnej walki z przeciwnościami i do wspólnego szukania sposobów na poradzenie sobie z lękiem. To pozwala na osiągnięcie relacji, w której dziecko pozwoli nam się wsłuchać w swoje emocje, jednocześnie zapraszając nas do swojego świata i otwierając nam drogę do wspólnego poukładania jego trudności. Dlatego zanim zaczniemy tłumaczyć, pouczać, pokazywać, czy coś ma sens, czy nie ma sensu, okażmy zrozumienie i poprośmy, by dziecko opowiedziało nam o swoim lęku. Wysłuchajmy go i wsłuchajmy się w szczegóły. Kiedy skończy pokażmy, że chcemy z nim być w każdej emocji i dajmy dziecku to czego potrzebuje – spokój i bezpieczeństwo. Czasami wystarczy podsumować: „To, że boisz się, że po Ciebie nie przyjdę do przedszkola musi być bardzo trudne. To ważne, że mi o tym opowiedziałeś. Pozwól, że opowiem Ci jak to wygląda z mojej perspektywy i postaramy się wspólnie znaleźć rozwiązanie, które Ci pomoże zrobić pierwszy krok”. Oczywiście, to bardzo istotne, by motywować dziecko do działania, by stawiać przed nim wyzwania i oswajać lęki, jednak zawsze okazując zrozumienie i partnerstwo. Dlaczego to takie ważne? Jeżeli zapominamy o elemencie empatii i zostawiamy dziecko z „Weź się w garść” jedyne, co mu przekazujemy to informacja, że jest samo ze swoimi problemami i samo ma sobie „jakoś z nimi poradzić”. Zatem, pamiętajmy:

EMPATIA + SŁUCHANIE + ZROZUMIENIE + ROZMOWA O LĘKU + WSPÓŁPRACA + PLAN DZIAŁANIA = SUKCES! 

Od świadomych swojej roli rodziców powinno się wymagać:
– czujności, czy dziecko nie jest nadmiernie lękliwe, czy nie prześladują go lęki;
– poznawania dziecka z jego strachami lękami, obawami (korzystanie z fachowej pomocy w razie konieczności);
– mądrego przekazywania prawdy o rzeczywistości;
– wyważonej postawy nieprzekazującej nadmiernej ilości lęku (panowanie nad swoimi lękami, by nie przekazać ich dziecku);
– unikania sytuacji lękotwórczych, przygotowania dziecka na te nieuniknione, oswajanie dziecka z nimi – lęk budzi to, co nieznane; niebezpieczeństwo ulega wyolbrzymieniu pod wpływem lęku;
– wspierania dziecka w sytuacjach trudnych, lękotwórczych, podnoszenia jego nastroju – człowiek radosny nie odczuwa lęku;
– niewyśmiewania, nawet irracjonalnych, lęków dziecięcych, nieprzełamywania siłą, nakazem, karą – najskuteczniejszy lek to stworzenie poczucia bezpieczeństwa;
– przemyślanego towarzyszenia dziecku podczas jego dorastania, niewymagającego zastraszania, a umożliwiającego optymalny rozwój.

Rola dorosłych względem dzieci, zwłaszcza dziś w świecie pełnym grozy, napięcia, agresji, powinna być szczególnie przemyślana. Dorośli nie tylko nie powinni szkodzić, ale wręcz wykazać się szczególną czujnością. Przecież oczekujemy, że nasze dzieci w dorosłym życiu będą odważne, przebojowe, twórcze, niezależne. Chcemy, by osiągały sukcesy, uniezależniły się od nas, radziły sobie w życiu. Wszystko to wymaga odwagi, wiary w siebie, mądrości. Nie jesteśmy w stanie wyeliminować wszystkich lęków z życia dzieci. Pewnie nie ma też takiej potrzeby. Pamiętajmy o przydatności lęku, jego roli ostrzegawczej, atrakcyjności.

 

psycholog
mgr Anna Dudek