Specjaliści radzą

Rodzice coraz częściej i chętniej udostępniają tego typu urządzenia coraz młodszym dzieciom.  Cieszą się, że dzieci tak dobrze radzą sobie z obsługą smartfona lub tableta, a przy okazji mają trochę więcej czasu dla siebie. Jednakże intensywne korzystanie z urządzeń ekranowych może mieć negatywny wpływ na rozwój mózgu dziecka, który przez pierwsze 3 lata rozwija się najintensywniej. Dodatkowo jest on najbardziej wrażliwy na czynniki zewnętrzne.

My dorośli, musimy wiedzieć, że aby mózg dziecka rozwijał się prawidłowo należy zadbać o to, by dziecko doświadczało świata wszystkimi zmysłami – musi zobaczyć, dotknąć, usłyszeć, poczuć. Mózg dziecka potrzebuje też intensywnych doświadczeń z innymi osobami, szczególnie z rodzicami. To właśnie wtedy umiejętności poznawcze, językowe, motoryczne i społeczno-emocjonalne mają szansę jak najlepiej się rozwinąć. Media cyfrowe nie zastąpią kontaktów z drugim człowiekiem, wspólnej zabawy z rówieśnikami, wspólnego czytania książek i innych doświadczeń, dzięki którym dzieci uczą się otaczającego świata. 
Wraz z ukończeniem 3. roku życia kończy się fundamentalny etap rozwoju układu nerwowego. Jest to ważne z tego względu, że jeśli do tego czasu doświadczeń wielozmysłowych jest za mało, nie wytwarza się wystarczająca liczba połączeń nerwowych.

 

Budowa mózgu a rozwój językowy

Mózg zbudowany jest z dwóch półkul – prawej i lewej. To właśnie w lewej półkuli mózgu znajdują się ośrodki odpowiedzialne za mowę, zarówno jej nadawanie, jak i odbiór. Prawa półkula zaś odpowiada za procesy poznawcze, czyli m. in. za odbieranie i przetwarzanie informacji obrazowych i dźwiękowych. Jeżeli w efekcie nadmiernego korzystania z urządzeń cyfrowych prawa półkula będzie otrzymywała nadmierną ilość bodźców, możemy mieć do czynienia z tzw. “przebodźcowaniem”. Wówczas druga półkula – lewa, odpowiedzialna za mowę, będzie “blokowana”, a więc mowa i jej rozwój będzie zaburzony. Podsumowując: dziecko przestymulowane bodźcami docierającymi do prawej półkuli nie ma szans na prawidłowy przebieg rozwoju mowy, gdyż lewa półkula nie otrzymuje wystarczającej ilości bodźców.

Z czasem wśród dzieci narażonych na wysoką stymulację mediami cyfrowymi mogą pojawić się objawy takie jak:
→ trudności lub całkowity brak rozumienia poleceń, 
→ komunikowanie się za pomocą krzyku lub płaczu, 
→ brak zainteresowania obrazami statycznymi tj. książeczkami, obrazkami, układankami, 
→ trudności w kontaktach z grupą rówieśniczą, 
→ kłopoty z przestrzeganiem reguł społecznych, 
→ trudności z koncentracją, nerwowość, pobudliwość, agresywność, 
→ trudności z kontrolowaniem własnych emocji, 
→ trudności z utrzymywaniem kontaktu wzrokowego, 
→ brak chęci na zabawy tematyczne w grupie rówieśniczej, 
→ przemęczenie, zaburzenia snu i odżywiania.

Istnieją badania prowadzone przez prof. Jagodę Cieszyńską w Katedrze Logopedii i Zaburzeń Rozwoju, które pokazują, że dzieci, które w okresie niemowlęcym poddawane były oddziaływaniem wysokich technologii (tj. telewizja, komputer, tablet) przejawiają wiele niepokojących zachowań, które wskazują na opóźnienia, brak nabywania systemu językowego, a także zwolniony przebieg rozwoju poznawczego. 

Zainteresowanych Państwa odsyłam do artykułu prof. Cieszyńskiej, który można przeczytać na stronie internetowej pod tym odnośnikiem.

Dzięki wciąż rozwijającej się wiedzy badaczy na temat wpływu technologii cyfrowych na rozwój dzieci, wiele światowych instytucji opublikowało rekomendacje dotyczące korzystania z urządzeń ekranowych:
→ Nie należy udostępniać urządzeń ekranowych dzieciom do 2. roku życia. 
→ Jeżeli rodzice decydują się udostępnić dziecku smartfon lub tablet, to powinni korzystać z niego przez pierwsze lata tylko razem z dzieckiem, tak aby wspomagać rozumienie przez dziecko tego co widzi. 
→ Dzieci nie powinny korzystać z urządzeń mobilnych codziennie. 
→ Warto ustalić czas, podczas którego dziecko korzysta z urządzeń mobilnych. 
→ Pamiętajmy, aby zawsze sprawdzać treści, które dziecko ogląda. 
→ Wskazane jest, aby wyznaczać czas oraz miejsca wolne od mediów cyfrowych, np. niekorzystanie z nich podczas spożywania posiłków, przed snem, w sypialni dziecka. 
→ Nigdy nie wykorzystujmy czasu ekranowego dla dziecka jako nagrody lub kary.

Po więcej wskazówek na ten temat odsyłam Państwa do broszury informacyjnej dostępnej na stronie internetowej zamieszczonej tutaj. 

W mojej ocenie wpływ wysokich technologii na rozwój mowy dziecka w dużej mierze zależy od sposobu, w jaki z nich korzystamy. Jak już wiemy, wczesne dzieciństwo to czas intensywnego rozwoju fizycznego i poznawczego. Jest to również czas, w którym kształtują się nawyki oraz styl życia rodziny, w której dziecko się rozwija. W tym czasie dziecko jest bardzo plastyczne i otwarte na zmiany. Warto w tym czasie kształtować pozytywne nawyki, aby wykształcić w dziecku pozytywne wzorce. Aby kształtować w dziecku nawyki wpływające na zdrowie, dziecko powinno jak najmniej czasu spędzać przed ekranem. Interaktywna zabawa z rówieśnikami lub opiekunem, wspólne czytanie, opowiadanie historii, śpiew, rozwiązywanie zagadek i łamigłówek mają bardzo duże znaczenie dla harmonijnego rozwoju każdego dziecka.

 

logopeda
mgr Katarzyna Nojmyler