Specjaliści radzą

Umiejętności społeczne nabywane są przez dziecko już od początku życia, w tym okresie dziecko uczy się danych emocji, zachowań przez interakcję z innymi – z najbliższą rodziną. Etap przedszkolny oraz szkolny jest okresem, w którym dziecko zaczyna intensywnie rozwijać te umiejętności.

Czym jest Trening Umiejętności Społecznych (TUS)?

Trening Umiejętności Społecznych umożliwia trenowanie oraz utrwalanie konkretnych umiejętności, a także nabywanie nowych doświadczeń w kontrolowanych warunkach. W przypadku osób mających trudności w konkretnych sferach emocjonalno-społecznych, praca pod okiem specjalisty pomoże w przyswajaniu wiedzy, a następnie jej wykorzystaniu w środowisku zewnętrznym. Praca metodą TUS polega na rozłożeniu na czynniki pierwsze zachowań społecznych, a następnie uczeniu się ich krok po kroku. TUS daje możliwość osobom na przećwiczenie danych sfer, w których występują trudności oraz na ich generalizację – wzmocnienie trenowanych umiejętności w życiu codziennym, co wiąże się z wystąpieniem po treningu docelowego zachowania w sytuacji nietreningowej.
Zajęcia rozwijające umiejętności społeczne prowadzone są, jak już wspomniano, pod okiem specjalisty. Treningi prowadzone są w grupach 4 lub 6 osobowych. Jeżeli występuje taka potrzeba, treningi prowadzone są indywidualnie. To, na ile grupa będzie homogeniczna, zależy od prowadzącego oraz możliwości dzieci. W przypadku częstotliwości spotkań, planowane są one na semestr lub rok szkolny, a same zajęcia organizuje się raz lub maksymalnie dwa razy w  tygodniu.

Jakie umiejętności społeczne są rozwijane podczas zajęć TUS?

Umiejętności społeczne to nic innego jak kompetencje, które pomagają nam w interakcjach z innymi. Podczas zajęć rozwijane są umiejętności takie jak: emocje, normy społeczne, komunikacja, samowiedza i samoświadomość, empatia, asertywność, współpraca oraz  radzenie sobie w trudnych sytuacjach. Są to główne obszary, na których skupione są zajęcia. W zależności od możliwości uczestnika zajęć konstruowany jest program, który skupia się na na jednym lub nawet kilku obszarach. Podczas zajęć Treningu Umiejętności Społecznych należy pamiętać o najważniejszym – jest to czas, w którym uczestnicy doświadczają akceptacji i szacunku ze strony innych osób (w przypadku dzieci – osób innych niż rodzice), ale także doświadczają sukcesu w relacjach z rówieśnikami. Trenowane umiejętności społeczne podczas zajęć TUS są kształtowane, trenowane, a także utrwalane. 
Jednak warto przyjrzeć się z jakimi trudnościami mogą zmagać się osoby o niskich umiejętnościach społecznych, ponieważ rozwój ten może zostać zaburzony przez wiele przyczyn. Niski poziom umiejętności społecznych może skutkować różnymi problemami w zachowaniu, trudnościami w zakresie interakcji z innymi osobami, ubytki w zakresie samoregulacji oraz deficyty w radzeniu sobie ze stresem, a nawet problemami zdrowotnymi. Oczywiście w zależności od wieku i związanego z tym rozwoju emocjonalnego, niski poziom umiejętności społecznych będzie u każdego okazywać się w sposób odmienny.

Do kogo skierowane są zajęcia Treningu Umiejętności Społecznych?

Zajęcia rozwijające umiejętności społeczne są tak naprawdę dostępne dla wszystkich, którzy tego potrzebują. TUSy organizowane są zarówno dla dzieci jak i dla dorosłych osób, oczywiście w literaturze wymienia się grupy, którym zalecone są takie zajęcia ze względu na posiadane niepełnosprawności czy też inne zaburzenia. Głównie są to osoby z niepełnosprawnością intelektualną ze względu na ograniczenia w rozwoju emocjonalno-poznawczym oraz problemy z adaptacją społeczną, a także osoby z niepełnosprawnością słuchową, gdzie pojawiają się problemy w zakresie rozwoju językowego oraz komunikowaniu się, a nawet pojawiające się obniżone poczucie własnej wartości. Osoby posiadające zaburzenia ze spektrum autyzmu głównie mają trudności w sferze społeczno-emocjonalnej, dlatego najczęściej zajęcia z Treningu Umiejętności Społecznych są takim osobom zalecane.  Dzieciom z FASD ze względu na problemy z zaburzeniem więzi oraz problemy z rozumieniem sytuacji społecznych również poleca się TUS, tak jak w przypadku dzieci z ADHD, które zaburzenia charakteryzują się brakiem cierpliwości (w tym czekaniem na swoją kolej), a nawet nieprawidłowym rozumieniem i odczytywaniem emocji. U osób posiadających specyficzne trudności w uczeniu się można zauważyć niską odporność na porażki, a w tym szybkie wycofywanie się oraz niską samoocenę. TUS jest metodą terapeutyczną, która działa na wielu obszarach i jest wykorzystywana odpowiednio do uczestników, a największe efekty przynosi, kiedy następuje generalizacja trenowanych umiejętności.
 

pedagog specjalny
mgr Aleksandra Kołyszko