Specjaliści radzą
O tolerancji i wzajemnym szacunku
- 17.06.2025 11:47
- Tolerancja, zgodnie ze słownikiem języka polskiego, ma kilka znaczeń. Może oznaczać określony, dozwolony poziom odchylenia od danej normy technicznej, zdolność organizmu do znoszenia bólu i negatywnych bodźców bez szkody dla siebie. Najczęściej jednak o tolerancji mówi się w kontekście poszanowania cudzych przekonań, opinii i stylu życia.
Tolerancja wiąże się również z szacunkiem do odmienności i jej akceptacją, ale nie z bezwarunkowym przyjęciem cudzych poglądów i uznaniem ich za własne.
Dzisiejsza rzeczywistość, bardziej niż kiedykolwiek, naraża na odmienność i różnice. Dzieci coraz częściej obracają się w kręgu swoich kolegów z różnych grup etnicznych, religii, kultur, przyjaciół o różnym statusie materialnym itd. W ten sposób kształtują w sobie wrażliwość na inność. To je otwiera, zaciekawia, ale nie przeraża. Dzieci nie rodzą się z negatywnymi przekonaniami co do różnic. Są ufne, akceptujące i tolerujące. Każdy rodzic pragnie, aby jego dziecko było tolerancyjne. Należy jednak pamiętać, że dzieci uczą się przede wszystkim przez naśladowanie. Podstawowy sposób kształtowania się postaw u dzieci odbywa się w bardzo subtelny sposób. Szacunek jest wartością moralną, wskazówką jak traktować siebie i innych ludzi, by nie naruszyć swojej ani cudzej godności. Jest on fundamentem innych wartości moralnych takich jak uczciwość, odpowiedzialność, mądrość, dobro. Jeśli mamy szacunek do siebie i do innych ludzi, respektujemy także pozostałe wartości.
Priorytetowym zadaniem jest rozwijanie kultury tolerancji przejawiającej się w zdobywaniu wiedzy o drugim człowieku, zrozumieniu źródeł i motywów postępowania, wyrozumiałości dla inności drugiego człowieka, poszanowanie godności własnej i drugiego, umiejętności rozwiązywania konfliktów, prowadzenia dialogu. Tak ściśle określone zadania domagają się zastosowania odpowiednich metod wychowawczych, które pozwolą na osiągnięcie poprawy jakości funkcjonowania relacji społecznych każdego dziecka. Proces wychowania człowieka jest nierozłącznie związany z rodziną i oddziaływaniami, które się w niej dokonują. Wychowanie przyczynia się do uznania godności oraz równości innych ludzi jako należących do wspólnoty ludzkiej. Dlatego wydaje się, że wskazanie rodziny jako środowiska mającego zasadniczy wpływ na wychowanie do postawy tolerancji jest w pełni uzasadnione. Społeczeństwo wymaga od rodziny określonych postaw, niejednokrotnie nie okazując jej należytego wsparcia w ich realizacji.
Rodzina jest wspólnotą osób, które kształtują sposób myślenia, przeżywania oraz zachowania się jednostki. Jest przestrzenią, w której dziecko zostaje wprowadzone w normy życia społecznego, dzięki czemu kształtuje się jego osobowość etyczna. Konstytuują je wartości, których przekazywanie jest jednym z istotnych zadań rodziny. W tej perspektywie wychowanie do wartości stanowi istotną treść życia prawidłowo funkcjonującej rodziny. Tolerancja stanowiąca wartość odsłaniającą inne, wyższe wartości jest celem działań wychowawczych rodziny świadomej swego posłannictwa. Wychowanie do wartości realizowane w rodzinie dokonuje się w dużym stopniu przez uczestnictwo w codziennym życiu. Istotną rolę odgrywają w nim postawy rodziców. Mogą one pomóc w rozwoju osobowości dziecka bądź przyczynić się do jego regresu.
Akceptacja dziecka, która ma poważne konsekwencje wychowawcze, jest fundamentalnym zadaniem rodziców. Rodzice tworzący rodzinę wydolną wychowawczo akceptują dziecko na wielu poziomach jego funkcjonowania. W oczach rodziców dziecko jest cenne przez sam fakt istnienia. Poczucie bycia drogocennym rodzi wrażliwość na poszanowanie godności własnej, jak i innych. Rodzice akceptujący bezbronność dziecka utwierdzają je w przekonaniu, że należy szanować bezbronność słabszych i nie można dyskryminować ich tylko dlatego, że są słabsi. Akceptacja niedoskonałości członków rodziny utwierdza dzieci w przekonaniu, że niedoskonałość jest atrybutem związanym z ludzką egzystencją i wiąże się z odpowiedzialnością za swoje czyny. Funkcjonalni rodzice akceptują zależność dziecka, która w procesie wychowawczym przeradza się w samodzielność i zdolność do poprawnego zaspokajania swoich pragnień.
Partnerstwo w rodzinie, które stanowi podstawę wychowania demokratycznego, jest ważnym elementem wpływającym na postawę tolerancji. Wychowanie w oparciu o partnerskie relacje, w których nie ma zaburzenia podstawowych ról społecznych, może przynieść optymalne efekty. By jednak rodzina mogła rzeczywiście funkcjonować na zasadzie partnerskich relacji, konieczne jest nieustanne odwoływanie się w procesie wychowania do wartości o charakterze uniwersalnym. Bezinteresowna miłość, która winna być u podstaw życia i wychowania rodzinnego, stanowi najlepszą gwarancję tolerancji, jakże potrzebnej w domu i w społeczeństwie.
psycholog
Sylwia Jakubowskaźródła:
1. ks. Grzegorz Godawa - Wychowanie w rodzinie jako czynnik kształtujący postawę tolerancji społecznej
2. Szanuję siebie, akceptuję innych. Poradnik antydyskryminacyjny dla studentów i pracowników UMCS- Wróć do listy artykułów
Ostatnie artykuły