• Rozwojowa niepłynność mówienia czy jąkanie wczesnodziecięce?
      • Rozwojowa niepłynność mówienia czy jąkanie wczesnodziecięce?

      • 29.03.2021 07:01
      • Gdy w mowie dziecka pojawia się niepłynność, zaniepokojeni rodzice często nie wiedzą jak postępować. Mają obawy, że niepłynność w mowie dziecka utrwali się i będzie przeszkodą w jego dalszym rozwoju. Warto zatem rozróżnić rozwojową niepłynność mówienia od jąkania wczesnodziecięcego oraz dowiedzieć się, w jaki sposób reagować na pojawiającą się niepłynność w mowie dziecka.

      • Co to jest niepłynność mówienia?

        Niepłynność mówienia jest zjawiskiem uniwersalnym. Każdemu z nas zdarza się czasem mówić niepłynnie, szczególnie gdy jesteśmy zmęczeni lub zdenerwowani.

         

        Podstawowymi objawami niepłynności mówienia są:

        • powtarzanie sylab (ma- ma- mama), głosek (m- m- mama), słów (mama- mama), części zdań (mama idzie- mama idzie),

        • przeciąganie głosek (mmmmmmmmama),

        • blokowanie (m …  ama),

        • embolofazje (yyy, eee),

        • pauzy, czyli momenty ciszy,

        • rewizje (mama poszedł… poszła do sklepu),

        • tachylalia, zbyt szybkie mówienie, bradylalia, zbyt wolne mówienie,

        • dysrytmia, czyli nierytmiczne mówienie.

         

        Wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje zaburzeń płynności mówienia:

        • niepłynność normalną (rozwojową),

        • niepłynność patologiczną.


        Rozwojowa niepłynność mówienia, nazywana jest inaczej jąkaniem fizjologicznym lub jąkaniem rozwojowym. Jest to zaburzenie płynności mówienia występujące u dzieci w okresie ich najbardziej intensywnego rozwoju językowego, to znaczy w przedziale wieku od dwóch do pięciu lat. Powszechnie uważa się, że występuje u wszystkich dzieci, ale z bardzo różną intensywnością.  U pewnych dzieci zjawisko to przebiega tak łagodnie, że jest prawie niezauważalne, istnieje jednak grupa dzieci, u których fizjologiczna niepłynność mówienia jest tak duża, że budzi uzasadniony niepokój rodziców, że jest to u ich dziecka początek jąkania. Takich dzieci jest nawet kilkanaście procent.

         

        Niepłynnością patologiczną jest:

        • jąkanie,

        • giełkot.

         

        Co to jest jąkanie?

        W literaturze istnieje wiele definicji jąkania. Zbigniew Tarkowski jąkanie wyraża następującym wzorem:

        J = N + R

        gdzie: J – jąkanie, N – niepłynność mówienia, R – reakcje na niepłynność mówienia

        Zatem jąkanie jest funkcją niepłynności mówienia oraz reakcji jej towarzyszących (fizjologicznych, psychicznych, społecznych). Niepłynność mówienia może być rozwojowa lub patologiczna, reakcje na nią indywidualne lub społeczne.

         

        Co to jest giełkot?

        Giełkot jest mową bezładną, czyli mówieniem ,,bez ładu i składu”.  Przy giełkocie osoba mówiąca rozumie siebie, ale nie jest rozumiana przez otoczenie.

        Za giełkot uważa się:

        • bardzo szybkie tempo mówienia powodujące opuszczanie albo powtarzanie sylab lub słów,

        • chaotyczny sposób językowego formułowania myśli.

         

        Powstawanie jąkania u dzieci

        Mówienie jest bardzo skomplikowaną czynnością, która wymaga wiedzy tego, co chce się powiedzieć, dobrania odpowiednich słów i wyrażenia ich odpowiednimi dźwiękami a także kontroli nad oddechem. Dla małego dziecka skoordynowanie tych czynności nie jest rzeczą prostą, a jest konieczną do prawidłowej, płynnej komunikacji. Większość dzieci uczy się tego bezwiednie, ale u niektórych pojawiają się problemy.

        Kiedy dziecko waha się, zacina, powtarza słowa w ciągu mówienia, aby rozpocząć zdanie od nowa, jest to prawidłowa niepłynność wynikająca z rozwoju komunikacji tego dziecka. Jednak czasami jest to zwiastun poważniejszych problemów. Oto objawy, które mogą zaniepokoić:

        • zbyt częste przerywanie mówienia,

        • kiedy podczas zaburzeń płynności mówienia występują dodatkowo zwiększone napięcie mięśni oraz lęk,

        • dziecko zaczyna unikać mówienia.

        W tabeli poniżej umieszczono diagnozę różnicową niepłynności mówienia oraz jąkania wczesnodziecięcego.

         

        Diagnoza różnicowa rozwojowej niepłynności mówienia (RNM) i jąkania wczesnodziecięcego (JW)

        Kryterium

        RNM

        JW

        Dominujące objawy

        Powtarzanie słów i fraz, embolofazje, rewizje

        Powtarzanie głosek i sylab, przeciąganie głosek, blokowanie

        Lokalizacja objawów

        Przeważnie na początku wypowiedzi

        W dowolnym miejscu wypowiedzi

        Wzmożone napięcie mięśniowe

        Nie występuje

        Występuje

        Współruchy

        Nie występuje

        Występuje

        Logofobia, czyli lęk przed mówieniem

        Nie występuje

        Pojawia się

        Świadomość jąkania

        Nie występuje

        Pojawia się

        Czas trwania niepłynności

        Kilka miesięcy

        Co najmniej pół roku

        Okresy niepłynności

        Skracają się

        Wydłużają się

        Postępowanie

        Profilaktyka

        Terapia

        Opracowanie własne na podstawie: Tarkowski Z., 1997, Jąkanie wczesnodziecięce, Warszawa: WSiP.

         

        W celu jeszcze lepszego zrozumienia tych dwóch zaburzeń poniżej przedstawiono porównanie na przykładzie.

         

        Porównanie rozwojowej niepłynności mówienia i jąkania wczesnodziecięcego na przykładzie:

        Rozwojowa niepłynność mówienia

        Jąkanie wczesnodziecięce

        Jeśli dziecko bez oznak nadmiernego napięcia powtarzało sylabę ,,do”, ponieważ nie wiedziało, gdzie poszła mama, ale chciało mówić.  Dzięki powtarzaniu zyskało czas do namysłu, a jednocześnie mówiło, nie milczało.

         

        Jeśli dziecko wie, gdzie poszła mama, ale chwilowo nie może tego powiedzieć, gdyż na przeszkodzie stoi skurcz blokujący aparat mówienia.

         

         

        Jak postępować? Wskazówki dla rodziców

        1. Zachować spokój w momencie pojawiającej się niepłynności w wypowiedzi dziecka.

        2. Nie zwracać uwagi dziecka na niepłynność w mówieniu, np. kiedy dziecko mówi – nie należy prosić, by prawidłowo powtórzyło niepłynnie wypowiedziane słowa.

        3. Przytulić dziecko, wziąć na kolana i rozmawiać o tym, co chciało opowiedzieć, mówić spokojnie wydłużając samogłoski, wolno, np. „aach taak, chciałeś mi oopoowieedzieeć, coo dziś roobiiiłeeś w doomuu” – mówić do dziecka czule.

        4. Słuchać tego, o czym dziecko chce opowiedzieć, a nie jak mówi.

        5. Ograniczać nadmiar bodźców takich jak: telewizja, komputer, telefon – szczególnie wywołujących napięcie, strach.

        6. Przestrzegać stałego rytmu dnia (pory posiłków, odpoczynku), żyjemy przecież w rytmach: pory dnia, dni tygodnia, miesiące.

        7. Bawić się z dzieckiem w domu przy spokojnej muzyce w tle.

        8. Dostrzegać mocne strony dziecka, stosować pochwały, np. „bardzo podoba mi się, jak posprzątałeś zabawki, jesteś w tym mistrzem, brawo”.

        9. Organizować wspólne zabawy na świeżym powietrzu, w piaskownicy, nad wodą.

        10. Mówić do dziecka… również szeptem.

        11. Zachęcać do zabaw oddechowych – dmuchanie na piórka, wiatraczki, waciki, bibułki itp., grać na organkach, harmonijce, flecie.

        12. Grać z dzieckiem na instrumentach perkusyjnych – zabawy w odtwarzanie rytmów.

        13. Układać z dzieckiem rytmy z klocków, patyczków, kapsli po sokach, obrazków, zabawek, np. „klocek, klocek, kapsel, klocek, kapsel, kapsel” – następnie wolno przeczytać ułożony rytm.

        14. Śpiewać z dzieckiem znane piosenki, mówić wierszyki, rymowanki – w tempie umiarkowanym i wolnym.

        15. Starać się lepiej rozumieć własne dziecko, pomóc mu w wyrażaniu uczuć, nazywać je, np. „rozumiem, że jesteś niezadowolony”.

        16. Stosować masaże rozluźniające napięcie ciała.

        17. Mówić dziecku, że jest wyjątkową córeczką/wyjątkowym synkiem.

        18. Zachęcać dziecko do samodzielności – nie wyręczać w prostych czynnościach – umożliwiać odnoszenie sukcesów (nawet bardzo drobnych), np. podczas samodzielnego ubierania się, pozwolić dokonywać wyborów.

        19. Dbać o dobrą atmosferę we własnym domu, by dziecko czuło się w nim bezpiecznie.

        20. Zasięgnąć porady specjalistów (psychologa, logopedy), by upewnić się, czy postępujemy właściwie.

         

        mgr Anna Sokyra – neurologopeda

         

        Bibliografia:

        Bogdanowska Z., Rozwojowa niepłynność mówienia – powód do troski nie do lęku,  [w:] Kajet - Warmińsko-Mazurski Informator Oświatowy Nr 4/2009 (81) oraz na stronie internetowej: www.logopeda.pl

        Byrne R., 1989, Pomówmy o zacinaniu, Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich.

        Dunaj J., Humeniuk E., Tarkowski Z., 2011, Jąkanie w wieku przedszkolnym, Olsztyn: Wydawnictwo UWM.

        Fraser Malcolm, 2010, Self-therapyfor the stutterer, Stuttering Foundation of America.

        Gałkowski T., Jastrzębowska G., 2003, Logopedia – pytania i odpowiedzi. Podręcznik akademicki, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.

        Gałkowski T., Szeląg E., Jastrzębowska G. (red.), 2005, Podstawy neurologopedii: podręcznik akademicki, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.

        Tarkowski Z., 1997, Jąkanie wczesnodziecięce, Warszawa: WSiP.

      • Wróć do listy artykułów
    •  Kontakt

      • Szkoła Podstawowa nr 4 im. Ignacego Jana Paderewskiego w Pruszczu Gdańskim Godziny pracy sekretariatu: ul. Kasprowicza 16 pn. - pt. 7.30 - 15.30
      • Szkoła Podstawowa nr 4
      • 58 682-20-24 58 682-10-48
      • ul. Kasprowicza 16 83-000 Pruszcz Gdański 83-000 Pruszcz Gdański Poland
      • Oddziały przedszkolne przy Szkole Podstawowej nr 4 ul. Jana Kochanowskiego 8 83-000 Pruszcz Gdański tel. 58 682-35-75 e-mail: op@sp4gda.pl
  • Metamorfozy szkoły

      brak danych