Specjaliści radzą

 

 

 

Lęk jest ważną i potrzebną emocją, która do pewnego poziomu może nas wspierać, pomaga się koncentrować, organizować i skupiać uwagę przygotowując właściwy plan działania. Poziom lęku, który utrudnia codzienne funkcjonowanie, objawia się paniką, towarzyszy w przypadku fiksacji na bodźcu wywołującym lęk oraz niedocenianie indywidualnych zdolności do radzenia sobie (Beck, Emery i Greenberg, 1985; za: Wells, 2006).

 

 

Jak wspierać dzieci i młodzież w radzeniu sobie z lękiem?

 

1. Stwórz przestrzeń na emocje

Pamiętajmy, że każda z przeżywanych przez nas emocji przychodzi po coś, ma swoją funkcję. Ograniczanie dzieci w wyrażaniu emocji jest niewskazane jak np. "złość urodzie szkodzi", "nie płacz, bądź mężczyzną". Należy pamiętać, że każda emocja jest ważna a w chwili obecnej strach czy niepokój jest naturalny, dlatego powiedz w jaki sposób dziecko może to przeżyć. Strach to naturalny system alarmowy człowieka. Ważne, aby umieć nim zarządzać - inaczej będzie on sterował naszym życiem.

Tak naprawdę największy kłopot z uczuciami polega na tym, że nie da się ich przechytrzyć. Nie da się oszukać smutku, rozpaczy. Udawać, że nie istnieją. Nie da się upchnąć gdzieś złości ani poczucia straty. One zawsze wracają. Nie da się zafałszować radości, euforii ani podziwu. Uczucia po prostu są. A do tego są mądre.

 

 

 

2. Znormalizuj lęk

Lęk jest naturalną reakcją na sytuację zagrożenia. Nie ma sensu karcić się za to, że się go odczuwa. Wyjaśnij dziecku, że lęk jest pożyteczną i ochronną emocją, ponieważ ostrzega nas przed potencjalnym zagrożeniem. Należy pamiętać, że czując umiarkowany lęk bądź niepokój odpowiednio reagujemy np. w obecnej sytuacji przestrzegamy zasad higieny.

 

 

3. Sprawdź perspektywę i zadbaj o poczucie kontroli u dziecka.

Upewnij się, że dziecko nie przecenia niebezpieczeństwa albo nie zaniża swoich zdolności do poradzenia sobie w sytuacji zagrożenia. Sprawdź również poziom wiedzy na temat zagrożenia. W tym celu można zapytać dziecko o informacje jakie posiada na temat zagrożenia.

Istotnym źródłem stresu w przypadku nagłych zdarzeń jest brak poczucia kontroli. Pomóż dziecku odczuwać, że ma kontrolę na czterech istotnych wymiarach:

 

✅ Kontrola informacyjna

Informuj dziecko w rzeczowy, prosty i przyjazny sposób o tym co się dzieje, dlaczego nie może być w szkole, iść na plac zabaw, w jaki sposób chronić się przed wirusem, co może się dalej wydarzyć itd. Dobrze także w tych dniach ograniczyć dzieciom/młodzieży korzystanie z socialmediów - zamieszczane fakenewsy z uwagi na poziom rozwoju poznawczego przyjmowane mogą być jako bezdyskusyjna prawda.

Doktor Google nie zawsze prawdę Ci powie :)

 

✅ Kontrola poznawcza

Różnicuj powody, dla których się martwisz – realne powody prowadzą do pożądanych zachowań. Używaj słów które deeskalują napięcie, zamiast je eskalować. Podkreślaj, że odizolowanie się od innych jest podyktowane przede wszystkim troską o innych ludzi, dla których choroba mogła by nieść poważne skutki, a nie tym, że inni ludzie stwarzają zagrożenie. Zwracaj uwagę na słowa, które wypowiadasz np. mów „ważne jest, abyśmy teraz…” zamiast „musimy… zanim będzie za późno”;

 

✅ Kontrola decyzyjna

Dawaj dziecku dużo możliwości wyboru, pozwól mu brać udział w decyzjach, np. jak spędzać czas w domu;
 

✅ Kontrola behawioralna

Pozwól dziecku podjąć jakieś działania – badania sugerują, że nastolatkowie czują sie lepiej kiedy przekierowują uwagę na wspierane innych. Zastanówcie się co można zaoferować w tym trudnym czasie: może na przykład wymyślić nową zabawę domową, którą podzieli się z klasą e-mailem. Wzbudzanie poczucia sprawczości może być istotną umiejętnością w obecnym czasie oraz pozwoli odzyskać poczucie kontroli.

 

 

 

4. Wykorzystaj ten czas na wzmacnianie więzi w waszej rodzinie.

Spróbuj sobie wyobrazić, że Twoja rodzina to dom, zbudowany z cegieł. Każda z cegieł to członkowie Twojej rodziny: rodzice, dzieci. Wszystkie cegły scalone są ze sobą cementem (cementem w systemie rodzinnym będą więzi, które Was łączą). Bez niego całość byłaby chwiejna i szybko zamieniłaby się w ruinę, dlatego tak ważnym jest, aby cement przygotowany był jak należy.

Myślę, że ta przenośnia wyjątkowo trafnie przedstawia istotę zagadnienia. Dlatego jeśli łączy Was miłość i silna więź, jako zgrany zespół, przezwyciężycie każdą trudność np. obecną sytuację.

 

Najcenniejszym, co możemy dać najbliższym, jest nasz czas.

Musicie spędzić trochę czasu w domu? Nie jest to absolutnie żaden powód do smutku, czasami tak bywa. Jednak pamiętajcie, że dzieci bardzo szybko się nudzą, a to w efekcie może powodować występowanie zachowań niepożądanych. Dlatego warto zastanowić się nad ciekawym zajęciem i fajnymi zabawami. Skorzystajcie z ciekawych pomysłów, które pojawiają się w Internecie na zabawy...

 

A jak wybrać ta odpowiednią grę? :)

 

 

dr Dominika Myślińska

 

Literatura:

• Jucewicz A. (2019). Czując. Rozmowy o emocjach, Wydawnictwo Agora
• Leahy, R.R. (2020). Are You Worried About the Coronavirus? 7 steps to overcome your worry. Psychology Today: https://www.psychologytoday.com/us/experts/robert-l-leahy-phd
• Leahy, R.R. (2010). Lekarstwo na zmartwienia. Warszawa: Fraszka Edukacyjna.
• Wells, A. (2006). Terapia poznawcza zaburzeń lękowych. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• www.facebook.com/kangurowaszkola/photos/rpp.1836402586586694/2835980219962254/?type=3&theater
• www.borntoperform.info