Biologia

Duże ciało żyje wolniej

Tempo przemiany materii czyli szybkość z jaką organizm przetwarza surowce chemiczne zależy od wielkości zwierzęcia i maleje ze wzrostem masy organizmu. Procesy metaboliczne słonia mają 10 tysięcy razy mniejszą intensywność niż myszy, choć słoń waży 100 tysięcy razy więcej. Małe zwierzę funkcjonując przez całe życie na wysokich obrotach żyje krótko. Duża mysz o ciężarze 30 gramów w ciągu swego życia oddycha 200 milionów razy (żyje 3 lata, oddycha 150 razy na minutę) dokładnie tyle, ile 6-tonowy słoń (żyje 40 lat, oddycha 6 razy na minutę). Powierzchnia ciała ryjówki jest bardzo duża w stosunku do jej objętości, więc ciepło szybko ucieka z organizmu. Ryjówka musi więc niemal bez przerwy jeść. W ciągu doby zjada 15 gramów owadów, ślimaków, co stanowi 150 % jej ciała. W tym samym czasie słoń pochłania 300 kilogramów trawy, gałęzi liści, ale jest to zaledwie 5% jego ciężaru. Powierzchnia ciała słonia jest niewielka w stosunku do objętości, a więc wolniej wytraca on ciepło. Nawet niskokaloryczne pożywienie zaspokaja jego niskie wydatki energetyczne, więc słoń może pozwolić sobie na 6-godzinny odpoczynek w ciągu doby.

Jak powstają perły ?

Najpiękniejsze i najcenniejsze perły są wytworem perłopławów z rodzaju Pteria i Pinctata, ale nie tylko one mają zdolność do produkowania pereł. Posiadają ją również m.in. morskie małże, np.: szołdry, ostrygi, omułki, czy słodkowodne skójki. Perły powstają w różnych częściach ciała małża. Bywają przyrośnięte do skorupy (są to tzw. perły skorupowe, półperły), lub leżą luźno w tkance łącznej płaszcza (perły płaszczowe, właściwe). Najcenniejsze są te, które nie stykają się w żadnym punkcie ze skorupą.
Perły o najpiękniejszym blasku znajdują się w środku płaszcza, blisko zamka, w gruczołach rozrodczych, wątrobie, w pobliżu serca. Perła powstaje na skutek podrażnienia powierzchni płaszcza małża przez ciało obce (jaja i larwy pasożytów, ziarna piasku).       Powierzchnia płaszcza wydziela substancję wapienną dookoła intruza i tą substancją zamurowuje go. Intruz staje się jądrem perły. Już wiele wieków temu Chińczycy odkryli metodę pokrywania masą perłową drobnych przedmiotów. Również obecnie w jeziorach hodują słodkowodne małże z gatunku Dipsas plicatus. W kwietniu małże są wyławiane i za pomocą pręcika bambusowego uchyla się nieznacznie obie części skorupy. Następnie ostrożnie wprowadza się między płaszcz a skorupę kawałeczki masy perłowej, kryształki, kuleczki ołowiowe, ziarna piasku, a nawet figurki bożków. Muszle zamyka się i pozostawia w wodzie tak, aby nie stykały się ze sobą. Po upływie co najmniej 10 miesięcy małże są ponownie wyławiane, w celu wydobycia z nich przedmiotów pokrytych perłową substancją.

Czy zwierzęta śpią?

Zwierzęta kopytne mogą spać na stojąco dzięki budowie swych kończyn. Część mięśni ich nóg przypomina ścięgna i dlatego bardzo wolno się męczą. Dodatkowo w wyprostowanej rzepka sczepia się z zagłębieniem kości udowej tworząc sztywną blokadę. Leżący koń ryzykowałby, że zaskoczony przez drapieżnika nie zdąży się podnieść, natomiast z pozycji stojącej może błyskawicznie zerwać się do galopu. Delfiny w czasie snu nie przerywają pływania, gdyż śpią na raty. Jedna półkula jego mózgu odpoczywa, druga czuwa, a co dwie godziny zamieniają się czynnościami. Gdyby nie zastosowanie takiej metody delfin mógłby utonąć , gdyż jego ośrodek oddechu jest całkowicie zależny od woli. Podobną formę wypoczynku stosują ptaki. Śpiący kruk czy sowa ma zamknięte tylko jedno oko. Odpoczynek na raty pozwala ptakom spać na stojąco na gałęzi i w trakcie lotu. Gdyby całkowicie odpoczywający mózg przestał kontrolować mięśnie, dzięki którym ptaki utrzymują się w powietrzu groziłoby to śmiercią.